Chuyên đề Viết bài văn nghị luận về một vấn đề cần giải quyết Chuyên đề ôn thi vào 10 môn Văn (Dùng chung 3 bộ sách)

Chuyên đề Viết bài văn nghị luận về một vấn đề cần giải quyết gồm 51 trang Word, dùng chung cho cả 3 bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống, Cánh diều, Chân trời sáng tạo, hướng dẫn các em ôn thi vào lớp 10 năm 2025 - 2026 hiệu quả.

Qua đó, các em sẽ nắm chắc kiến thức lý thuyết, những lưu ý, biết cách lập dàn ý chung, thực hành luyện tập các đề để nắm chắc kiến thức, ôn thi vào lớp 10 thật tốt. Bên cạnh đó, có thể tham khảo thêm Chuyên đề ôn thi vào 10 với đầy đủ 7 chuyên đề, Mời các em cùng theo dõi bài viết dưới đây của Eballsviet.com:

Chuyên đề Viết bài văn nghị luận về một vấn đề cần giải quyết

CHUYÊN ĐỀ
VIẾT BÀI VĂN NGHỊ LUẬN XÃ HỘI VỀ MỘT VẤN ĐỀ CẦN GIẢI QUYẾT

PHẦN 1
VIẾT BÀI VĂN NGHỊ LUẬN XÃ HỘI VỀ MỘT VẤN ĐỀ CẦN GIẢI QUYẾT (TRONG ĐỜI SỐNG XÃ HỘI)

I. NGHỊ LUẬN XÃ HỘI LÀ GÌ?

- “Nghị luận là một thể loại văn học đặc biệt, dùng lí lẽ, phán đoán, chứng cứ để bàn luận về một vấn đề nào đó (chính trị, xã hội, văn học nghệ thuật, triết học, đạo đức). Vấn đề được nêu ra như một câu hỏi cần giải đáp, làm sáng tỏ. Luận là bàn về đúng, sai, phải, trái, khẳng định điều này, bác bỏ điều kia, để người ta nhận ra chân lí, đồng tình với mình, chia sẻ quan điểm và niềm tin của mình. Sức mạnh của văn nghị luận là ở sự sâu sắc của tư tưởng, tình cảm, tính mạch lạc, chặt chẽ của suy nghĩ và trình bày, sự thuyết phục của lập luận. Vận dụng các thao tác như giải thích, phân tích, chứng minh, bác bỏ, so sánh…”

- Nghị luận xã hội là những bài văn bàn về những vấn đề diễn ra xung quanh đời sống, xã hội. Đề tài của dạng bài nghị luận xã hội cũng hết sức rộng mở. Nó gồm tất cả những vấn đề về tư tưởng, đạo lí, một lối sống đẹp, một hiện tượng tích cực hoặc tiêu cực trong cuộc sống hàng ngày, vấn đề thiên nhiên môi trường, vấn đề hội nhập, toàn cầu hoá…Nghĩa là, ngoài những tác phẩm nghị luận văn học (lấy tác phẩm văn học, nhà văn làm đối tượng), tất cả các dạng văn bản viết khác đều có khả năng được xếp vào dạng nghị luận xã hội, chính trị.

- Bài văn nghị luận về một vấn đề cần giải quyết thuộc kiểu bài nghị luận xã hội, trong đó, người viết nêu lí lẽ, bằng chứng để phân tích một vấn đề cần giải quyết, từ đó, đưa ra những giải pháp khả thi, thuyết phục cho vấn đề.

II. NHỮNG YÊU CẦU CHUNG KHI LÀM VĂN NGHỊ LUẬN XÃ HỘI

- Phải đọc kĩ đề, phân biệt được đề thuộc kiểu (dạng) nào?

- Nắm được cấu trúc từng loại, từng dạng để bám vào viết cho đúng.

- Nội dung trọng tâm, lời văn, câu văn, đoạn văn viết phải cô đúc, ngắn gọn. Lập luận phải chặt chẽ, cảm xúc phải trong sáng, lành mạnh.

- Không lấy dẫn chứng chung chung mà phải có tính thực tế và thuyết phục.

- Phải đọc kĩ đề, gạch chân dưới những từ, cụm từ quan trọng để giải thích và lập luận cho đúng. Những từ, cụm từ này phải thường xuyên được nhắc lại trong các luận điểm.

- Có năng lực thâu tóm, nắm bắt các vấn đề xã hội xảy ra ngoài cuộc sống…

- Mạnh dạn đề xuất quan điểm, cách nghĩ của bản thân, lập luận sao cho thuyết phục được người đọc.

- Biết lật ngược vấn đề, soi chiếu vấn đề ở nhiều khía cạnh để luận bàn – yêu cầu đòi hỏi bản lĩnh của người viết.

III. YÊU CẦU KHI LÀM VĂN NGHỊ LUẬN XÃ HỘI VỀ MỘT VẤN ĐỀ CẦN GIẢI QUYẾT

- Nêu được vấn đề cần giải quyết trong đời sống xã hội (liên quan quan đến sự phát triển của đất nước, đời sống của cộng đồng, quyền lợi và nghĩa vụ của cá nhân…) để bàn luận

- Trình bày được bản chất, phạm vi tác động của vấn đề đối với đời sống xã hội (theo hướng tích cực hoặc tiêu cực); tổ chức được hệ thống luận điểm chặt chẽ, lí lẽ sắc bén, bằng chứng xác thực và tiêu biểu.

- Nêu được ý kiến trái chiều và vấn đề bàn luận để phản bác một cách có cơ sở.

- Đề xuất các giải pháp khả thi để giải quyết những bất cập trong phạm vi vấn đề.

1. Về nội dung: xác định, phân tích được vấn đề cần giải quyết và đề xuất những giải pháp phù hợp, khả thi, thuyết phục.

2. Về hình thức: lập luận chặt chẽ, đưa ra được lí lẽ và bằng chứng để làm sáng tỏ luận điểm; các luận điểm, lí lẽ, bằng chứng được sắp xếp theo trình tự hợp lí.

3. Bố cục bài viết cần đảm bảo ba phần: mở bài, thân bài, kết bài

IV. DÀN Ý CHUNG

V. MỘT SỐ LƯU Ý KHI VIẾT BÀI.

- Bám sát yêu cầu của kiểu bài và dàn ý đã lập để triển khai các phần của bài viết. Rút kinh nghiệm từ việc viết bài văn nghị luận xã hội (ở các bài trước), từ việc đọc văn bản nghị luận ở bài học này cũng như qua tìm hiểu bài viết tham khảo, em cần vận dụng linh hoạt kĩ thuật viết các phần của bài văn.

- Có thể mở bài bằng lối trực tiếp (giới thiệu nhanh vấn đề nghị luận) hoặc gián tiếp (dùng một mẩu chuyện, một thông tin, một câu nói nổi tiếng hoặc nêu ý tưởng phản.... để dẫn đến vấn đề bàn luận).

- Khi triển khai các luận điểm của phần Thân bài, cần đặc biệt chú ý việc sử cách trình bày lí lẽ và nêu bằng chứng để tăng sức thuyết phục của bài văn nghị luận (quan sát cách trình bày lí lẽ và nêu bằng chứng ở các văn bản đọc và bài viết tham khảo để học tập cách viết)

- Kết bài nên liên hệ tới trách nhiệm của mỗi người trong việc giải quyết vấn đề.

B. THỰC HÀNH LUYỆN LUYỆN ĐỀ

ĐỀ SỐ 1: Suy nghĩ về vấn đề cần loại bỏ thói ích kỉ của con người trong xã hội.

DÀN Ý CHI TIẾT

a. Mở bài

* Giới thiệu vấn đề cần giải quyết trong đời sống xã hội, nêu sự cần thiết phải bàn luận về vấn đề.

+ Trong cuộc sống hiện nay, vẫn còn có rất nhiều người sống ích kỷ chỉ biết nghĩ đến đến bản thân mình mà không biết quan tâm, chia sẻ với những người xung quanh. Ích kỉ là một lối sống tiêu cực cần loại bỏ đối với mỗi người và trong xã hội.

b. Thân bài

Trình bày ý kiến của bản thân về vấn đề.

* Giải thích khái niệm: Thói ích kỉ là gì?

- Thói ích kỉ được hiểu là một biểu hiện của lối sống tiêu cực, người có tính cách này là người chỉ biết nghĩ đến bản thân mình, nghĩ đến những lợi ích cho mình, luôn so đo, suy tính cốt làm sao để mình được lợi và không bao giờ suy nghĩ đến người khác.

Luận điểm 1. Phân tích các khía cạnh của vấn đề

* Biểu hiện thói ích kỉ

- Biểu hiện trong cuộc sống hàng ngày là không quan tâm đến những người thân trong gia đình, vì mình mà bắt mọi người phải làm theo ý muốn của mình: Ví như thích ăn món sườn chua ngọt, cá chiên... mặc dù biết mẹ đi làm rất mệt và bận về nhà tối mù vẫn nhõng nhẽo đòi mẹ làm bàng được nếu không sẽ không ăn cơm.

- Trong công việc người có tính ích kỉ sẽ có tính cạnh tranh rất cao bởi chỉ sợ người khác hơn mình mà bất chấp làm mọi cách thậm trí cả nói xấu với cấp trên về người đó này nọ để hạ thấp đồng nghiệp nâng cao giá trị bản thân.

- Bản chất của người ích kỉ, họ chỉ mong nhận công việc nhẹ nhàng, trốn tránh việc khó và đùn đẩy trách nhiệm cho người khác.

- Trong học tập thì biểu hiện của người ích kỉ rất rõ từ cử chỉ, hành động nhỏ ví như là khi bạn hỏi cách giải một bài tập khó mà mình đã giải ra nhưng vì sợ hướng dẫn bạn thì mất thời gian, rồi bạn biết bạn sẽ giỏi hơn nên né tránh, nói lảng sang cái khác.

- Ở cuộc sống xung quanh có những người rất ích kỷ chỉ sợ người khác hơn mình

=> Người có thói ích kỷ chỉ biết tới lợi ích của mình mà sẵn sàng trà đạp lên người khác bằng mọi cách. Ích kỷ đúng là một thói xấu trong cuộc sống.

* Mặt tiêu cực thói ích kỉ

- Ích kỉ là căn bệnh dễ dàng xâm nhập trong môi trường mà con người không có bản lĩnh, không có ý chí và mất đi sự lương thiện.

- Thói ích kỷ sẽ biến cá nhân con người ngày càng trở nên xấu tính, lòng dạ hẹp hòi, con người trở nên cô đơn, bị mọi người xa lánh và ghét bỏ.

- Đối với xã hội, sự ích kỷ sẽ tạo nên một xã hội xuống cấp, thối nát về đạo đức và sống thiếu tình thương khi con người chỉ biết nghĩ đến bản thân mình.

*. Dẫn chứng

- Vụ tham nhũng trong đại án Việt - Á, nâng khống tiền kit test xét nghiệm Covid trong hoàn cảnh đất nước đang lao đao, ngặt nghèo

- Vụ tham nhũng trong “chuyến bay giải cứu” những đồng bào bị mắc kẹt tại nước ngoài do Covid

- Trong lúc nhân dân vùng núi, miền Trung bị lũ lụt cần sự giúp đỡ các tổ chức kêu gọi chia sẻ thì một số người thản nhiên coi như không phải việc của mình, không giúp đỡ dù là điều nhỏ có thể làm được.

* Nguyên nhân của thói ích kỉ

- Sự ích kỷ xuất phát do từ cái “tôi” bản năng của mỗi con người, khi đứng trước lợi ích không kiềm chế được nên dần đánh mất đi bản thân mình.

- Do xã hội ngày càng phát triển, con người bận rộn với cuộc sống, với những dự định riêng của mình nên đôi lúc vô hình chung tạo nên khoảng cách giữa người với người, ít có thời gian quan tâm đến người khác hơn và chỉ chú tâm vào lợi ích của bản thân mình.

- Sự ích kỷ đến từ bản chất của người đó, vì ích kỷ nên chỉ nghĩ đến bản thân mình mà không quan tâm, để ý đến những người xung quanh, chỉ muốn nhận lại mà không muốn cho đi.

- Ích kỷ đôi lúc là do chịu ảnh hưởng từ những người xung quanh. Nếu những người xung quanh chỉ nghĩ đến bản thân mình, không ai quan tâm, chia sẻ với ai điều gì sẽ dần hình thành cho những người khác tính cách này.

* Nêu quan điểm trái chiều

- Có người cho rằng tôi sống ích kỉ là lẽ đương nhiên vì khi tôi gặp khó khăn có ai giúp đỡ tôi đâu mà tôi cần phải quan tâm, chia sẻ với người khác. Cuộc sống đâu cần so đo, tính toán như vậy bởi lẽ khi ta trao đi yêu thương ta sẽ nhận lại được yêu thương- yêu thương đó chính là sự hạnh phúc khi ta giúp đỡ được người khác, ta vui khi cứu vớt được những mảnh đời bất hạnh, ta buồn cho những cuộc đời không may mắn mà ta chưa giúp được họ. Cuộc sống không nên tính thiệt hơn. …

Luận điểm 2. Giải pháp để khắc phục, loại bỏ thói ích kỉ

Giải pháp 1. Đối với bản thân mỗi người

- Cần dành thời gian biết quan tâm tới người khác, biết đặt lợi ích của cộng đồng lên trên hết.

- Sống hòa đồng, tham gia giao lưu, sống cởi mở, tham gia hoạt động tập thể, giúp đỡ người khác khi họ gặp khó khăn hay cần sự giúp đỡ.

- Trong học tập, nên giúp đỡ bạn bè trong lớp, trường có hoàn cảnh khó khăn...

- Trong gia đình, mỗi chúng ta hãy biết quan tâm tới nhau, sống biết giúp đỡ anh, chị, em khi họ gặp khó khăn, quan tâm tới bố mẹ hơn.

Giải pháp 2. Đối với gia đình

- Hãy yêu thương , quan tâm đến con cái, xây dựng gia đình hạnh phúc để các con được sống trong tình yêu thương

- Hãy là những tấm gương sáng để các con học tập và noi theo

Giải pháp 3. Đối với xã hội

- Mỗi người có ý thức loại bỏ lối sống ích kỉ, biết yêu thương, quan tâm đến những người xung quanh

- Lên án, loại bỏ lối sống ích kỉ ra khỏi xã hội

- Ở các nhà trường, địa phương cần tổ chức những hoạt động mang tính giáo dục để thế hệ tham gia qua đó để các bạn trẻ rèn kĩ năng sống.

c. Kết bài

- Khẳng định lại vấn đề: Thói ích kỷ là một lối sống tiêu cực, ảnh hưởng rất xấu đến nhân cách con người, các mối quan hệ giữa con người với nhau và đặc biệt là sự phát triển của xã hội.

- Liên hệ bản thân/Mở rộng kêu gọi: Chúng ta hãy cùng nhau ngăn chặn căn bệnh ích kỷ này, mỗi cá nhân hãy rèn luyện cho mình khả năng chủ động hòa nhập, sẵn sàng giúp đỡ và cảm thông với người khác.

...

>> Tải file để tham khảo trọn bộ chuyên đề Văn 9