Soạn bài Bài ca ngất ngưởng Kết nối tri thức Ngữ văn lớp 11 trang 95 sách Kết nối tri thức tập 2

Eballsviet.com giới thiệu về tài liệu Soạn văn 11: Bài ca ngất ngưởng, thuộc sách Kết nối tri thức với cuộc sống, tập 2.

Nội dung của bài soạn sẽ hướng dẫn các bạn học sinh lớp 11 chuẩn bị bài nhanh chóng và đầy đủ hơn.

Soạn bài Bài ca ngất ngưởng

Trước khi đọc

Câu 1. Theo quan sát của bạn, hiện nay vấn đề “cá tính” được giới trẻ nhìn nhận như thế nào?

Gợi ý:

Hiện nay, vấn đề “cá tính” được giới trẻ đề cao, luôn mong muốn được thể hiện cá tính của bản thân.

Câu 2. Nêu ý nghĩ của bạn khi nghe nhận xét về một người nào đó có “vị trí cao ngất ngưởng” và khi nghe đánh giá về một ai đó có “thái độ ngất ngưởng”. Từ “ngất ngưởng” trong hai trường hợp trên có giống nhau không?

• Người có “vị trí cao ngất ngưởng”: có quyền lực, danh vọng và đáng ngưỡng mộ, tôn trọng.
• Một người có “thái độ ngất ngưởng” là một người hiên ngang, ngang tàng, phóng khoáng, luôn muốn thể hiện cái tôi của bản thân.

=> Hai trường hợp trên không giống nhau

Đọc văn bản

Câu 1. Tự thuật của tác giả về hành trạng cuộc đời mình:

- “Ngất ngưởng” trên đường công danh

- “Ngất ngưởng” khi rời chốn quan trường

Gợi ý:

- Ngất ngưởng trên đường công danh để chỉ sự tài năng, học thức và thành tích rõ ràng, không ai có thể phủ nhận của tác giả trên chốn quan trường.

- Ngất ngưởng khi rời chốn quan trường là chỉ sự hiên ngang, phóng khoáng, sống cuộc sống tự do khi trở thành dân thường của tác giả.

Câu 2. Thái độ, cảm xúc của tác giả khi “tổng kết” về cuộc đời mình.

Thái độ, cảm xúc của tác giả khi “tổng kết” về cuộc đời mình: ngất ngưởng, tự tin, ngang tàn

Sau khi đọc

Câu 1. Liệt kê những từ ngữ mang tính chất tự xưng của tác giả trong bài hát nói. Những từ ngữ ấy đã thể hiện được điều gì về phong cách, tư tưởng của Nguyễn Công Trứ khi tự nhìn nhận về mình?

• Dùng biệt danh kết hợp đại từ “ông Hy Văn”, “ông ngất ngưởng”
• Từ “ông” lặp lại nhiều lần cho thấy sự ngạo nghễ, khẳng định vị thế cao, có phần tự phụ.
• Dùng đại từ thay thế “tay” ngất ngưởng, “tay” kiến cung biểu thị sự “ngông”, “ngạo”

=> Cho thấy cá tính mạnh mẽ, sự tự tin vào bản lĩnh và tài năng, ý vị ngạo nghễ khinh đời, phong cách trào lộng phóng túng.

Câu 2. Căn cứ vào mạch ý của bài thơ, có thể chia bố cục tác phẩm thành mấy phần? Nêu ý chính của mỗi phần.

Bố cục 3 phần:

• Phần 1: 6 câu đầu. Sự ngất ngưởng trên con đường công danh, sự nghiệp.
• Phần 2: 12 câu tiếp. Sự ngất ngưởng trong lối sống, suy nghĩ.
• Phần 3: Câu thơ còn lại. Lời khẳng định cá tính của nhà thơ.

Câu 3. Tra từ điển và chỉ ra những nét nghĩa khác nhau của từ “ngất ngưởng”. Căn cứ vào mạch ý của văn bản để xác định ý nghĩa của từ này ở từng trường hợp xuất hiện.

- Tra từ điển nghĩa từ “ngất ngưởng”:

• (1): ở vào thế không vững, lắc lư nghiêng ngả như chực ngã (thường do say quá)
• (2): quá cao và gây cảm giác không vững, dễ đổ

- Căn cứ vào mạch ý của văn bản để xác định ý nghĩa của từ này ở từng trường hợp xuất hiện:

• “Gồm thao lược đã nên tay ngất ngưởng”: từ ngất ngưởng gắn với việc thi thố tài năng, gắn với cuộc đời làm quan đạt tới đỉnh cao danh vọng
• “Đạc ngựa bò vàng đeo ngất ngưởng”: từ ngất ngưởng gắn với hành động cởi mũ áo từ quan, cưỡi bò rời kinh thành chẳng giống ai
• “Bụt cũng nực cười ông ngất ngưởng”: tuổi đã cao nhưng vẫn có cuộc sống phong tình,
• “Trong triều ai ngất ngưởng như ông”: giữ vẹn đạo trung thần nhưng vẫn thỏa được chí riêng.

Câu 4. Thái độ sống, phong cách sống “ngất ngưởng” đã được tác giả thể hiện ở những phương diện, khía cạnh cụ thể nào? Suy nghĩ của bạn về cách lựa chọn lối sống, cách ứng xử cũng như cá tính của tác giả.

Hướng dẫn giải:

Các phương diện:

- Cách sống theo ý chí và sở thích cá nhân “Cưỡi bò đeo đạc ngựa, Đi chùa có gót tiên theo sau”: Sở thích kì lạ, khác thường, thậm chí có phần bất cần.

- Quan niệm sống:

• “Được mất dương dương người tái thượng/Khen chê phơi phới ngọn đông phong”: Sống như người thời thượng cổ, không quan tâm chuyện được mất; bỏ ngoài tai mọi sự khen chê.
• “Khi ca, khi tửu, khi cắc, khi tùng/Không Phật, không tiên, không vướng tục”: Cuộc sống hưởng thụ, không vướng trần tục.

=> Suy nghĩ, đánh giá: khác biệt, cá tính trong thời đại lúc bấy giờ

Câu 5. Nêu nhận xét về phong cách ngôn ngữ của tác giả thể hiện trong bài hát nói (chú ý các phương diện: cách sử dụng từ ngữ, hình ảnh; các biện pháp tu từ; vần và nhịp điệu).

Hướng dẫn giải:

Nhận xét về phong cách ngôn ngữ:

• Ngôn ngữ hát nói tự do, phóng túng
• Cách sử dụng từ ngữ, hình ảnh giàu tính biểu tượng
• Sử dụng biện pháp tu từ: nói quá, đối,...
• Vần thơ: không bị giới hạn, sử dụng linh hoạt.

Câu 6. Trình bày suy nghĩ của bạn về sự hội tụ những yếu tố đối lập trong phong cách hành xử của Nguyễn Công Trứ được thể hiện ở bài hát nói. Ngoài chủ đề chính, Bài ca ngất ngưởng còn có chủ đề nào khác?

Hướng dẫn giải:

- Sự đối lập: nêu cao tinh thần cộng đồng, góp sức vào cái chung nhưng vẫn đề cao cái tôi cá nhân; có chút ngạo nghễ, phóng túng nhưng vẫn hào hoa

- Chủ đề khác: khẳng định vị thế, vai trò của cá nhân trong xã hội

Câu 7. Theo bạn, hình ảnh con người nhà Nho nhập thế - hành đạo và hình ảnh con người phóng túng - tài tử trong bài thơ có tạo nên sự đối lập về nhân cách không? Vì sao?

Hướng dẫn giải:

Hình ảnh con người nhà Nho nhập thế - hành đạo và hình ảnh con người phóng túng - tài tử trong bài thơ không tạo nên sự đối lập về nhân cách mà tạo ra một chỉnh thể thống nhất, hoàn chỉnh. Nguyễn Công Trứ là hiện thân của một hình mẫu nhân cách nhà Nho đặc biệt: vừa nhập thế - hành đạo, vừa hưởng lạc – tài tử; ở một phương diện nào, ông cũng đạt đến độ khác biệt

Kết nối đọc - viết

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) bàn về cách ứng xử trước sự được mất, khen chê, may rủi,... mà tác giả đã thể hiện trong Bài ca ngất ngưởng.

Hướng dẫn giải:

• Dung lượng: 150 chữ
• Nội dung: bàn về cách ứng xử trước sự được mất, khen chê, may rủi,... mà tác giả đã thể hiện trong Bài ca ngất ngưởng