Soạn bài Cảnh ngày xuân Cánh diều Ngữ văn lớp 9 trang 34 sách Cánh diều tập 1

Đoạn trích Cảnh ngày xuân (trích Truyện Kiều) đã khắc họa bức tranh thiên nhiên cùng lễ hội mùa xuân tươi đẹp trong sáng.

Eballsviet.com sẽ cung cấp tài liệu Soạn văn 9: Cảnh ngày xuân. Mời bạn đọc theo dõi ngay sau đây.

1. Soạn bài Cảnh ngày xuân chi tiết

1.1 Chuẩn bị

- Đoạn trích "Cảnh ngày xuân" nằm ở phần “ Gặp gỡ và đính ước”.

- Chủ đề: Vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên cùng lễ hội mùa xuân tươi đẹp trong sáng.

- Các nhân vật: Thúy Kiều, Thúy Vân là hai chị em

- Nội dung: khắc họa bức tranh thiên nhiên cùng lễ hội mùa xuân tươi đẹp trong sáng.

- Nghệ thuật:

• Bút pháp miêu tả giàu chất tạo hình (chỉ vài nét chấm phá đã gợi tả nên bức tranh thiên nhiên đầy sống động).
• Sử dụng các từ ngữ có tính gợi hình, gợi cảm cao: nô nức, dập dìu, ngổn ngang, tà tà…

- Tác giả Nguyễn Du:

• Nguyễn Du sinh năm 1765 tại Thăng Long, tên chữ là Tố Như, hiệu là Thanh Hiên.
• Ông có vốn am hiểu sâu sắc về văn hóa dân tộc, cuộc đời chịu ảnh hưởng từ thời đại
• Sự nghiệp sáng tác văn chương đạt được nhiều thành tựu, tiêu biểu là Truyện Kiều.

1.2 Đọc hiểu

Câu 1. Chú ý việc sử dụng từ ngữ để miêu tả mùa xuân.

Hướng dẫn giải:

Từ ngữ miêu tả mùa xuân: “ngày xuân”, “chín chục đã ngoài sáu mươi”: ý chỉ thời gian trôi qua thật nhanh, đã bước sang tháng thứ ba.

Câu 2. Lễ hội mùa xuân được khắc họa qua các hình ảnh nào?

Hướng dẫn giải:

- Khung cảnh tết Thanh minh diễn ra với hai phần:

• lễ Tảo mộ (dọn dẹp, sửa sang phần mộ của người đã mất)
• hội Đạp thanh (ý chí hành động du xuân).

- Không khí lễ hội được diễn ta qua một loạt các từ ngữ:

• Các từ “nô nức”, “gần xa” và “ngổn ngang” bộc lộ tâm trạng của người đi hội.
• Hình ảnh “ngựa xe như nước, áo quần như nêm” gợi sự đông đúc của những người đi hội.

=> Khung cảnh lễ hội mang đậm truyền thống văn hóa của dân tộc.

Câu 3. Cảnh vật buổi chiều được miêu tả có gì khác với cảnh vật buổi sáng?

Hướng dẫn giải:

- Buổi sáng: tinh khôi, tràn đầy sức sống

- Buổi chiều: trầm buồn, vắng lặng

1.3 Trả lời câu hỏi

Câu 1. Đoạn trích Cảnh ngày xuân kể lại việc gì? Xác định bố cục của đoạn trích.

Hướng dẫn giải:

- Đoạn trích Cảnh ngày xuân kể lại chị em Thúy Kiều đi tảo mộ vào ngày xuân.

- Bố cục:

• Phần 1. Bốn câu đầu: khung cảnh thiên nhiên mùa xuân.
• Phần 2. Tiếp theo đến “Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay ”: khung cảnh lễ Thanh minh.
• Phần 3. Còn lại: khung cảnh chị em Thúy Kiều khi ra về.

Câu 2. Qua bốn dòng thơ đầu, em hình dung quang cảnh mùa xuân được Nguyễn Du miêu tả như thế nào?

Hướng dẫn giải:

- Thời gian: “ngày xuân”, “chín chục đã ngoài sáu mươi” - Ý chỉ thời gian trôi qua thật nhanh, đã bước sang tháng thứ ba.

- Không gian: “thiều quang” - ánh sáng đẹp đẽ của mùa xuân bao trùm không gian.

- Bức tranh thiên nhiên điểm một vài nét nổi bật:

• “Cỏ non xanh tận chân trời”: không gian bao la tràn ngập sự sống của mùa xuân.
• “Cành lê trắng điểm một vài bông hoa”: đảo ngữ nhấn mạnh hình ảnh những bông hoa lê với sắc trắng đặc trưng cho mùa xuân.
• Động từ “điểm” gợi ra hình ảnh bàn tay người họa sĩ đang vẽ nên những bông hoa lê để tô điểm cho cảnh mùa xuân tươi, khiến cảnh vật trở nên sống động có hồn.

=> Chỉ vài nét chấm phá, tác giả đã gợi tả bức tranh thiên nhiên vào mùa xuân đầy sinh động, tràn đầy sức sống

Câu 3. Lễ hội trong tiết thanh minh được miêu tả qua những hình ảnh nào trong tám dòng thơ tiếp theo?

Hướng dẫn giải:

- Khung cảnh tết Thanh minh diễn ra với hai phần:

• lễ Tảo mộ (dọn dẹp, sửa sang phần mộ của người đã mất)
• hội Đạp thanh (ý chí hành động du xuân).

- Không khí lễ hội được diễn ta qua một loạt các từ ngữ:

• Các từ “nô nức”, “gần xa” và “ngổn ngang” bộc lộ tâm trạng của người đi hội.
• Hình ảnh “ngựa xe như nước, áo quần như nêm” gợi sự đông đúc của những người đi hội.

=> Khung cảnh lễ hội mang đậm truyền thống văn hóa của dân tộc.

Câu 4. Hãy so sánh bức tranh thiên nhiên ở bốn dòng thơ đầu và sáu dòng thơ cuối, phân tích để thấy được mối quan hệ giữa cảnh vật và tâm trạng của chị em Thuý Kiều trong đoạn trích.

Hướng dẫn giải:

- Bức tranh thiên nhiên ở bốn dòng đầu mang màu sắc tươi tắn, tràn đầy sức sống, còn ở sáu dòng thơ cuối thì yên bình, vắng lặng.

- Biện pháp tả cảnh ngụ tình: từ vui tươi, thích thú đến buồn bã, tiếc nuối

Câu 5. Khái quát những thành công về nghệ thuật miêu tả thiên nhiên và lễ hội ngày xuân của Nguyễn Du trong đoạn trích Cảnh ngày xuân (việc sử dụng ngôn từ, xây dựng hình ảnh; những biện pháp nghệ thuật chủ yếu; thể thơ lục bát....).

Hướng dẫn giải:

- Bút pháp miêu tả giàu chất tạo hình (chỉ vài nét chấm phá đã gợi tả nên bức tranh thiên nhiên đầy sống động).

- Sử dụng các từ ngữ có tính gợi hình, gợi cảm cao: nô nức, dập dìu, ngổn ngang, tà tà…

- Biện pháp tu từ: so sánh, ẩn dụ,...

Câu 6. Trong đoạn trích trên, em thích nhất hình ảnh nào? Vì sao?

Hướng dẫn giải:

- Hình ảnh thích nhất: “Cành lê trắng điểm một vài bông hoa”

- Nguyên nhân: tác giả sử dụng đảo ngữ nhấn mạnh hình ảnh những bông hoa lê với sắc trắng đặc trưng cho mùa xuân cùng với đó từ “điểm” gợi ra hình ảnh bàn tay người họa sĩ đang vẽ nên những bông hoa lê để tô điểm cho cảnh mùa xuân tươi, khiến cảnh vật trở nên sống động có hồn. Bức tranh thiên nhiên mùa xuân của Nguyễn Du như chuyển động, tràn đầy sức sống.

2. Soạn bài Cảnh ngày xuân ngắn gọn

2.1 Tác giả

- Nguyễn Du (1765 - 1820), tên chữ là Tố Như, hiệu là Thanh Hiên.

- Quê gốc làng Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh, nhưng sinh và trải qua thời niên thiếu ở Thăng Long.

- Ông sinh trưởng trong một gia đình đại quý tộc, nhiều đời làm quan và có truyền thống về văn học.

- Cuộc đời ông gắn bó sâu sắc với những biến cố lịch sử của giai đoạn cuối thế kỉ XVIII - đầu thế kỉ XX.

- Nguyễn Du là người có kiến thức sâu rộng, am hiểu văn hóa dân tộc và văn chương Trung Quốc.

- Sự nghiệp văn học của Nguyễn Du gồm nhiều tác phẩm có giá trị bằng chữ Hán và chữ Nôm.

- Một số tác phẩm như:

• Tác phẩm bằng chữ Hán (3 tập thơ, gồm 243 bài): Thanh Hiên thi tập, Nam trung tạp ngâm, Bắc hành tạp lục.
• Tác phẩm chữ Nôm: Đoạn trường tân thanh (Truyện Kiều)...

2.2 Tác phẩm

a. Vị trí đoạn trích

- Đoạn trích "Cảnh ngày xuân" nằm phía sau đoạn tả tài sắc chị em Thúy Kiều.

- Đoạn này tả cảnh ngày xuân trong tiết Thanh minh và cuộc du xuân của chị em Thúy Kiều.

b. Bố cục

Gồm 3 phần:

• Phần 1. Bốn câu đầu: Khung cảnh thiên nhiên mùa xuân.
• Phần 2. Tiếp theo đến “ Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay ”. Khung cảnh lễ Thanh minh.
• Phần 3. Còn lại. Khung cảnh chị em Thúy Kiều khi ra về.

c. Nội dung và nghệ thuật

- Nội dung: đoạn trích “Cảnh ngày xuân” đã khắc họa bức tranh thiên nhiên cùng lễ hội mùa xuân tươi đẹp trong sáng.

- Nghệ thuật: bút pháp miêu tả giàu chất tạo hình.