Soạn bài Thánh Gióng - Cánh Diều 6 Ngữ văn lớp 6 trang 15 sách Cánh Diều tập 1

Truyền thuyết Thánh Gióng vô cùng nổi tiếng sẽ được tìm hiểu trong chương trình học môn Ngữ văn.

Tài liệu Soạn văn 6: Thánh Gióng, thuộc bộ sách Cánh Diều, tập 1 sẽ được đăng tải ngay sau đây.

1. Soạn bài Thánh Gióng siêu ngắn

Câu 1. Hãy nêu một số sự kiện chính của truyện Thánh Gióng.

Hướng dẫn giải: 

• Người vợ ra đồng thì thấy một vết chân rất to liền ướm thử, về nhà mang thai, mười hai tháng sau sinh ra một cậu bé không ngôi tuấn tú.
• Giặc Ân đến xâm lược nước ta, nhà vua sai sứ giả đi tìm người tài giúp nước.
• Đến làng Gióng, khi nghe thấy tiếng sứ giả, cậu bé bảo mẹ mời sứ giả vào, bày tỏ nguyện vọng đánh giặc
• Cậu bé được dân làng góp gạo nuôi lớn.
• Giặc đến chân núi Trâu cũng là lúc sứ giả mang áo giáp sắt, roi sắt, ngựa sắt đến.
• Gióng vươn vai biến thành tráng sĩ đánh giặc.
• Roi sắt gãy, tráng sĩ liền nhổ bụi tre cạnh đường quật vào giặc.
• Giặc tan vỡ, đám tàn quân giẫm đạp lên nhau mà trốn thoát.
• Tráng sĩ một mình cưỡi ngựa lên đỉnh núi, cởi bỏ áo giáp rồi bay về trời.

Câu 2. Trong truyện, Thánh Gióng bộc lộ những phẩm chất nào? Tên Thánh Gióng gợi cho em những suy nghĩ gì về thái độ của người kể đối với nhân vật Gióng?

Hướng dẫn giải:

- Phẩm chất của Thánh Gióng: dũng cảm, yêu nước

- Thái độ của người kể đối với nhân vật Gióng: ngưỡng mộ, tự hào và tôn thờ

Câu 3. Tìm các chi tiết cho thấy truyện có liên quan đến lịch sử.

Hướng dẫn giải:

- Vào thời Hùng Vương thứ sáu, giặc Ân sang xâm lược bờ cõi nước ta.

- Nhân dân ta đứng lên chống lại giặc ngoại xâm, giành lại độc lập cho dân tộc bằng sức mạnh của toàn dân và tinh thần đoàn kết.

Câu 4. Tìm những chi tiết hoang đường, kì ảo trong truyện Thánh gióng. Những chi tiết đó có tác dụng gì trong việc thể hiện nội dung?

Hướng dẫn giải:

- Những chi tiết hoang đường, kì ảo trong truyện:

• Người vợ trông thấy vết chân to liền ướm thử, về nhà mang thai
• Mang thai mười hai tháng.
• Đứa trẻ lên ba không biết nói biết cười, ai đặt đâu ngồi đấy.
• Cậu bé nghe sứ giả rao thì cất tiếng nói đầu tiên.
• Lớn nhanh như thổi, cơm ăn mấy cũng không no, áo vừa mặc xong đã căng đứt chỉ.
• Biến thành tráng sĩ, mình cao hơn trượng.
• Ngựa sắt biết phun lửa.
• Nhổ bụi tre bên đường để giết giặc.
• Người và ngựa cùng bay lên trời.

- Tác dụng: lí giải xuất thân kỳ lạ của Thánh Gióng, đồng thời thể hiện ước mơ về người anh hùng có sức mạnh phi thường đánh bại giặc ngoại xâm của nhân dân ta.

Câu 5. Theo em truyện đã phản ánh hiện thực và ước mơ gì của cha ông ta?

Hướng dẫn giải:

- Hiện thực: tinh thần yêu nước, sự đoàn kết của nhân dân Việt Nam.

- Ước mơ: niềm tin về người anh hùng phi thường đánh giặc cứu nước

Câu 6. Vì sao Đại hội Thể dục Thể thao dành cho học sinh phổ thông Việt Nam được lấy tên Hội khỏe Phù Đổng?

Hướng dẫn giải:

Vì:

- Hội thi dành cho lứa tuổi thiếu niên - lứa tuổi của Thánh Gióng.

- Mục đích: rèn luyện sức khỏe cho học sinh.

2. Soạn bài Thánh Gióng ngắn gọn

2.1 Chuẩn bị

- Truyện xảy ra vào thời Hùng Vương thứ sáu. Truyện kể về việc Thánh Gióng đánh đuổi giặc Ân. Nhân vật nổi bật là Thánh Gióng.

- Truyện liên quan đến sự thật lịch sử là giặc Ân xâm phạm bờ cõi nước ta.

- Truyện ca ngợi công cuộc đánh đuổi giặc ngoại xâm của dân tộc Việt Nam. Điều này thể hiện tinh thần yêu nước của nhân dân ta.

2.2 Đọc hiểu

Câu 1. Câu nói đầu tiên của chú bé là gì?

Hướng dẫn giải:

Mẹ ra mời sứ giả vào đây

Câu 2. Những ai đã góp phần nuôi chú bé?

Hướng dẫn giải:

Ngoài cha mẹ còn có bà con trong làng góp gạo nuôi chú bé.

Câu 3. Chú ý các chi tiết làm nổi bật phẩm chất nhân vật.

Hướng dẫn giải:

• Sứ giả vào, đứa bé bảo: “Ông về tâu với vua sắm cho ta một con ngựa sắt, một cái roi sắt và một tấm áo giáp sắt, ta sẽ phá tan lũ giặc này”.
• Một tráng sĩ mình cao hơn trượng, oai phong lẫm liệt.
• Tráng sĩ thúc ngựa phi thẳng đến nơi có giặc, đón đầu chúng, đánh giết hết lớp này đến lớp khác, giặc chết như ngả rạ.
• Bỗng roi sắt gãy. Tráng sĩ bè nhổ những cụm tre cạnh đường quật vào giặc.
• Đánh giặc xong cưỡi ngựa bay lên trời.

Câu 4. Chi tiết kết thúc truyện ở phần 4 có gì đáng chú ý?

Hướng dẫn giải:

- “Vua nhớ công ơn phong Thánh Gióng là Phù Đổng Thiên Vương và lập đền thờ ngay ở quê nhà, mở hội làng Gióng”: ca ngợi, tôn vinh công lao của anh hùng.

- “Bụi tre đằng ngà do ngựa phun lửa cháy, vết chân ngựa để lại thành những ao hồ, lửa thiêu cháy một làng nên gọi đó là làng Cháy”: giải thích nguồn gốc, phong tục theo quan niệm của dân gian.

2.3 Trả lời câu hỏi

Câu 1. Hãy nêu một số sự kiện chính của truyện Thánh Gióng

Hướng dẫn giải:

- Bà lão ra đồng, trông thấy một vết chân to liền ướm thử về nhà thì mang thai, sinh ra một cậu bé.

- Giặc Ân đến xâm lược, vua sai sứ giả đi tìm người tài giỏi cứu nước, cậu bé nghe tiếng rao thì bảo mẹ mời sứ giả vào.

- Gióng đòi ngựa sắt, roi sắt, áo giáp sắt để đánh giặc

- Gióng được bà con làng xóm góp gạo nuôi lớn, vươn vai thành tráng sĩ.

- Gióng đánh giặc xong thì cởi áo giáp sắt bỏ lại rồi bay về trời.

Câu 2. Trong truyện, Thánh Gióng bộc lộ những phẩm chất nào? Tên Thánh Gióng gợi cho em những suy nghĩ gì về thái độ của người kể đối với nhân vật Gióng?

Hướng dẫn giải:

- Phẩm chất của Thánh Gióng:

• Sự dũng cảm, kiên cường khi đối mặt với kẻ thù xâm lược.
• Tinh thần yêu nước sâu sắc, không đòi hỏi vinh danh.

- Thái độ của người kể đối với nhân vật Gióng:

• Gióng là biểu tượng cho vẻ đẹp của người anh hùng dân tộc với trách nhiệm cứu nước cứu dân.
• Sức mạnh của Gióng chính là biểu tượng cho sức mạnh đoàn kết của cả dân tộc Việt.
• Thể hiện niềm tin của nhân dân luôn có một người anh hùng phi thường đứng ra bảo vệ đất nước nhân dân.

Câu 3. Tìm các chi tiết cho thấy truyện có liên quan đến lịch sử.

Hướng dẫn giải:

- Vào thời Hùng Vương thứ sáu, giặc Ân sang xâm lược bờ cõi nước ta.

- Nhân dân ta đứng lên chống lại giặc ngoại xâm, giành lại độc lập cho dân tộc bằng sức mạnh của toàn dân và tinh thần đoàn kết.

Câu 4. Tìm những chi tiết hoang đường, kì ảo trong truyện Thánh gióng. Những chi tiết đó có tác dụng gì trong việc thể hiện nội dung?

Hướng dẫn giải:

- Những chi tiết hoang đường, kì ảo trong truyện:

• Bà lão ra đồng, trông thấy một vết chân to liền ướm thử, không lâu sau về nhà liền mang thai.
• Mang thai mười hai tháng.
• Đứa trẻ lên ba không biết nói biết cười, ai đặt đâu ngồi đấy.
• Cậu bé nghe sứ giả rao thì cất tiếng nói đầu tiên.
• Lớn nhanh như thổi, cơm ăn mấy cũng không no, áo vừa mặc xong đã căng đứt chỉ.
• Biến thành tráng sĩ, mình cao hơn trượng.
• Ngựa sắt biết phun lửa.
• Nhổ bụi tre bên đường để giết giặc.
• Người và ngựa cùng bay lên trời.

- Tác dụng: Các chi tiết hoang đường cho thấy xuất thân kỳ lạ của Thánh Gióng, đồng thời thể hiện ước mơ về người anh hùng có sức mạnh phi thường đánh bại giặc ngoại xâm của nhân dân ta.

Câu 5. Theo em truyện đã phản ánh hiện thực và ước mơ gì của cha ông ta?

Hướng dẫn giải:

- Hiện thực: tinh thần yêu nước, sự đoàn kết của nhân dân Việt Nam.

- Ươc mơ: niềm tin của nhân dân luôn có một người anh hùng phi thường đứng ra bảo vệ đất nước nhân dân.

Câu 6. Vì sao Đại hội Thể dục Thể thao dành cho học sinh phổ thông Việt Nam được lấy tên Hội khỏe Phù Đổng?

Hướng dẫn giải:

- Đây là hội thi dành cho lứa tuổi thiếu niên - lứa tuổi của Thánh Gióng.

- Hội thi được tổ chức với mong muốn rèn luyện sức khỏe cho học sinh, để học sinh có thể lực tốt nhất trong học tập và lao động góp phần vào sự nghiệp xây dựng bảo vệ đất nước.

3. Soạn bài Thánh Gióng chi tiết

3.1 Đôi nét về thể loại

a. Truyền thuyết

Là loại truyện dân gian, kể về các sự kiện, nhân vật lịch sử hoặc liên quan đến lịch sử. Qua đó, truyền thuyết thể hiện nhận thức, tình cảm của tác giả dân gian đối với các nhân vật, sự kiện lịch sử. Đặc điểm của truyền thuyết được thể hiện qua cách xây dựng nhân vật, cốt truyện, sử dụng yếu tố kì ảo, lời kể.

b. Nhân vật

Nhân vật truyền thuyết có đặc điểm:

• Thường có những điểm khác lạ về lai lịch, phẩm chất, tài năng, sức mạnh…
• Thường gắn với sự kiện lịch sử và có công lớn đối với cộng đồng.
• Được cộng đồng truyền tụng, tôn thờ.

c. Cốt truyện

Cốt truyện truyền thuyết có đặc điểm:

• Thường xoay quanh công trạng, kỳ tích của nhân vật mà cộng đồng truyền tụng, tôn thờ.
• Thường sử dụng yếu tố kì ảo để thể hiện tài năng, sức mạnh khác thường của nhân vật.
• Cuối truyện thường gợi nhắc các dấu tích xưa còn lưu lại đến hiện tại.

d. Yếu tố kì ảo

Yếu tố kì ảo trong truyền thuyết thường được sử dụng khi cần thể hiện sức mạnh của nhân vật truyền thuyết, phép thuật của thần linh… Qua đó, thể hiện nhận thức tình cảm của nhân dân đối với các nhân vật, sự kiện lịch sử.

3.2 Giới thiệu về tác phẩm

a. Tóm tắt

Vào đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có hai vợ chồng chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức nhưng mãi vẫn chưa có nổi một mụn con. Một hôm, bà lão đi ra đồng trông thấy một vết chân rất to liền đặt bàn chân mình lên ướm thử, không ngờ về nhà liền mang thai. Mười hai tháng sau, bà sinh ra được một cậu con trai. Cậu bé lên ba tuổi mà vẫn không biết nói biết cười. Lúc bấy giờ. giặc Ân đến xâm lược nước ta, nhà vua muốn tìm người tài đánh giặc cứu nước. Sứ giả đi đến làng Gióng thì kì lạ thay, cậu bé bỗng cất tiếng nói: “Mẹ mời sứ giả vào đây”. Cậu bảo sứ giả về tâu với vua sắm cho một con ngựa sắt, một cái roi sắt và một tấm áo giáp sắt để đánh giặc. Từ sau hôm đó, cậu bé lớn nhanh như thổi, cơm ăn mấy cũng không no, áo mặc mấy cũng không vừa. Giặc đến, vừa lúc sứ giả mang ngựa sắt, roi sắt và áo giáp sắt đến, cậu bé vươn vai biến thành tráng sĩ đánh tan quân giặc. Tráng sĩ đánh giặc xong cởi bỏ áo giáp sắt, cưỡi ngựa bay lên trời. Vua nhớ công ơn tôn là Phù Đổng Thiên Vương và cho lập đền thờ tại quê nhà.

b. Bố cục

Gồm 4 phần:

• Phần 1. Từ đầu đến “...nằm ấy”: sự ra đời kì lạ của Thánh Gióng.
• Phần 2. Tiếp theo đến “...cứu nước”: sự lớn lên phi thường của Thánh Gióng.
• Phần 3. Tiếp theo đến “bay lên trời”: Gióng đánh giặc và sự ra đi.
• Phần 4. Còn lại: sự tưởng nhớ công ơn Thánh Gióng, tương truyền về làng Gióng.

3. Đọc - hiểu văn bản

a. Sự ra đời kì lạ của Thánh Gióng

- Đời Vua Hùng thứ sáu, ở làng Gióng, có hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn nổi tiếng là sống phúc đức nhưng vẫn chưa có một mụn con.

- Một hôm, bà lão đi ra đồng trông thấy một bàn chân to, liền ướm thử vào để xem thua kém bao nhiêu. Không ngờ về nhà bà lão mang thai, sau mười hai tháng thì sinh ra một câu bé.

- Cậu bé lên ba tuổi mà vẫn không biết nói, biết cười, đặt đâu thì nằm đấy.

=> Sự ra đời không giống với bất kỳ đứa trẻ bình thường nào, trái với quy luật của tự nhiên. Điều đó như một lời báo hiệu cuộc đời phi thường của cậu bé làng Gióng.

b. Sự sinh trưởng phi thường của Gióng

- Bấy giờ có giặc Ân xâm lược nước ta, nhà vua bèn sai sứ giả đi khắp nơi tìm người tài giỏi cứu nước.

- Cậu bé nghe tiếng giao của sứ giả thì liền cất tiếng nói đầu tiên: “Mẹ mời sứ giả vào đây”.

- Gióng yêu cầu sứ giả về nói với nhà vua chuẩn bị “một con ngựa sắt, một chiếc roi sắt và một tấm áo giáp sắt” với lời hứa sẽ phá tan lũ giặc này.

=> Câu nói đầu tiên là câu nói với lòng mong muốn xin đi đánh giặc cứu nước cứu dân. Câu nói mang tấm lòng yêu nước của một cậu bé mới ba tuổi nhưng đã có trách nhiệm với đất nước nhân dân.

- Từ khi gặp sứ giả, Gióng lớn nhanh như thổi: “Cơm ăn mấy cũng không no, áo vừa mặc xong đã căng đứt chỉ”.

- Hai vợ chồng làm bao nhiêu không đủ, phải chạy nhờ bà con, làng xóm. Cả làng vui lòng góp gạo nuôi cậu bé, ai cũng mong cậu giết giặc cứu nước.

=> Sức mạnh của tinh thần yêu nước, tinh thần đoàn kết của nhân dân ta. Gióng lớn lên trong vòng tay chăm sóc nuôi nấng của nhân dân.

c. Gióng đánh giặc và sự ra đi

* Gióng đánh giặc:

- Giặc đến gần bờ cõi, chàng Gióng vươn vai trở thành tráng sĩ, mình cao hơn trượng, oai phong lẫm liệt.

- Chàng Gióng chuẩn bị ra trận:

• Mặc áo giáp, cầm roi, nhảy lên ngựa.
• Thúc ngựa phi thẳng đến nơi có giặc, đón đầu chúng đánh giết hết lớp này đến lớp khác, giặc chết như rạ.
• Roi sắt gãy, Gióng nhổ những cụm tre cạnh đường quật vào giặc. Giặc tan vỡ và chạy trốn.

=> Hình ảnh một con người oai phong, lẫm liệt, tràn đầy sức mạnh.

=> Đúng với sự ra đời kì lạ đã dự báo trước về cuộc đời của một con người phi thường, chàng Gióng chính là biểu tượng cho sức mạnh của dân tộc Việt Nam.

* Sự ra đi của Gióng:

- Thánh Gióng một mình một ngựa, lên đỉnh núi, cởi áo giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa bay lên trời.

=> Con người phi thường nên sự ra đi cũng trở nên phi thường. Thánh Gióng đã trở về với cõi bất tử. Đó chính là lòng tôn kính mà nhân dân ta dành cho một con người có công với đất nước.

d. Sự tưởng nhớ công ơn Thánh Gióng, tương truyền về làng Gióng

- Vua nhớ công ơn phong là Phù Đổng Thiên Vương, và lập đền thờ ở quê nhà, nay là làng Phù Đổng, tục gọi là làng Gióng.

- Dấu tích còn lại ngày nay: những bụi tre ngà ở huyện Gia Bình vì ngựa phun mới vàng óng như thế, những vết chân ngựa thành những ao hồ liên tiếp, ngựa thét ra lửa thiêu cháy một làng gọi là làng Cháy…

=> Niềm tin bất diệt của nhân dân vào sức mạnh thần kì của dân tộc.