Soạn bài Hình ảnh hoa sen trong bài ca dao “Trong đầm gì đẹp bằng sen” - Chân trời sáng tạo 7 Ngữ văn lớp 7 trang 59 sách Chân trời sáng tạo tập 1

Để giúp các bạn học sinh lớp 7 chuẩn bị bài trước khi đến lớp, chúng tôi sẽ giới thiệu tài liệu tham khảo.

Tài liệu Soạn văn 7: Hình ảnh hoa sen trong bài ca dao “Trong đầm gì đẹp bằng sen”, thuộc sách Chân trời sáng tạo, tập 1. Hãy cùng theo dõi nội dung chi tiết ngay sau đây.

1. Hình ảnh hoa sen trong bài ca dao Trong đầm gì đẹp bằng sen ngắn gọn

Câu 1. (trang 61 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Em hãy xác định mối quan hệ giữa các ý kiến lớn, ý kiến nhỏ của văn bản dựa vào sơ đồ sau:

Hướng dẫn giải:

- Ý kiến lớn 1: vẻ đẹp hoa sen được miêu tả một cách khéo léo, tài tình.

• Ý kiến nhỏ 1: vẻ đẹp của hoa sen
• Ý kiến nhỏ 2: vẻ đẹp cụ thể từng bộ phận
• Ý kiến nhỏ 3: nhấn mạnh vẻ đẹp của từng bộ phận, chuyển ý

- Ý kiến lớn 2: ảnh hưởng của môi trường đến nhân cách con người.

Câu 2. (trang 62 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Chỉ ra các lí lẽ, bằng chứng được sử dụng để làm sáng tỏ cho các ý kiến.

Hướng dẫn giải:

• Lí lẽ 1: “Trong đầm gì đẹp bằng sen”; Bằng chứng: “Vì tác giả bài ca dao… thuyết phục”
• Lí lẽ 2: “Lá xanh, bông trắng lại chen nhị vàng”; Bằng chứng: “Từ “lá xanh”… bông hoa sen mới nở”.
• Lí lẽ 3: “Nhị vàng, bông trắng, lá xanh”. Bằng chứng: “Bài ca dao đã có … vẫn chảy thông, chạy mạnh”
• Lí lẽ 4: “Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”; Bằng chứng: “Và thế là “sen”… thanh cao, trong sạch”

Câu 3. (trang 62 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Văn bản được viết ra nhằm mục đích gì? Xác định nội dung chính của văn bản.

Hướng dẫn giải:

• Mục đích: khẳng định vẻ đẹp của hoa sen trong bài ca dao “Trong đầm…”
• Nội dung chính: khẳng định giá trị của bài ca dao “Trong đầm…”

Câu 4. (trang 62 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Theo em, có thể thay đổi trật tự các ý kiến lớn, ý kiến nhỏ được không? Cách sắp xếp trật tự các ý kiến như vậy có tác dụng gì trong việc thực hiện mục đích của văn bản?

Hướng dẫn giải:

• Ý kiến: không thể
• Tác dụng: làm rõ vấn đề cần bàn luận

Câu 5. (trang 62 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Những dấu hiệu nào giúp em nhận ra văn bản trên là văn bản nghị luận phân tích một tác phẩm văn học?

Hướng dẫn giải:

• Dấu hiệu: luận điểm chính, lí lẽ và dẫn chứng thuyết phục.
• Các từ nối: Trước hết, Bên cạnh đó…

Câu 6.  (trang 62 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Văn bản đã giúp em hiểu thêm điều gì về bài ca dao Trong đầm gì đẹp bằng sen? Hãy viết đoạn văn (khoảng 150 đến 200 chữ) trình bày suy nghĩ của mình.

Hướng dẫn giải:

- Dẫn dắt, giới thiệu về bài ca dao.

- Ý nghĩa về nội dung, nghệ thuật

- Lời khuyên gửi gắm,...

2. Hình ảnh hoa sen trong bài ca dao Trong đầm gì đẹp bằng sen chi tiết

Chuẩn bị đọc

Câu 1. (trang 59 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Em hãy sưu tầm và giới thiệu với các bạn một số bài ca dao về hình ảnh hoa sen.

Hướng dẫn giải:

Một số bài ca dao về hình ảnh hoa sen:
Cổ tay em trắng như ngà
Con mắt em liếc như là dao cau
Miệng cười như thể hoa ngâu,
Cái nón đội đầu như thể hoa sen.

*

Thân chị như cánh hoa sen,
Chúng em như bèo bọt chẳng chen được vào.
Lạy trời cho cả mưa rào,
Cho sấm, cho chớp, cho bão to gió lớn,
Cho sen chìm xuống, bèo trèo lên trên!

Câu 2. (trang 59 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Em hãy thực hiện một sản phẩm sáng tạo (bức tranh, đoạn văn..) để chia sẻ cảm nhận của em về bài ca dao:

Trong đầm gì đẹp bằng sen
Lá xanh, bông trắng lại chen nhị vàng
Nhị vàng, bông trắng, lá xanh
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn.

Hướng dẫn giải:

Bài ca dao trên đã đem đến cho người đọc nhiều cảm nhận. Trước hết, bài ca dao mang ý nghĩa tả thực vẻ đẹp của hoa sen. Mở đầu là câu hỏi tu từ “Trong đầm gì đẹp bằng sen” như một lời khẳng định rằng dù có nhiều loài hoa rực rỡ, nhưng không có bất cứ loài hoa nào có thể sánh được với hoa sen. Tiếp theo, vẻ đẹp của hoa sen được khắc họa qua “lá xanh, bông trắng, nhị vàng”. Cách sử dụng điệp ngữ “nhị vàng”, “bông trắng” và “lá xanh” gợi ra hình ảnh những cánh hoa sen xếp thành từng tầng từng lớp. Môi trường sống của hoa sen là ở đầm lầy, có nhiều bùn. Mà đặc tính của bùn là có mùi hôi tanh, rất khó chịu. Nhưng dù vậy, hoa sen vẫn có mùi thơm ngát dịu dàng. Từ hình ảnh hoa sen để đề cao phẩm chất tốt đẹp của những con người không chịu ảnh hưởng của môi trường xung quanh.

Trải nghiệm cùng văn bản

Câu 1. (trang 60 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Em hãy chỉ ra những từ ngữ, câu văn thể hiện ý kiến, lí lẽ, bằng chứng trong đoạn bàn luận về câu ca dao thứ hai.

Hướng dẫn giải:

- Ý kiến: Tác giả dân gian miêu tả vẻ đẹp của từng bộ phận cụ thể trong cây sen.

- Lí lẽ: Lá xanh, bông trắng lại chen nhị vàng.

- Dẫn chứng:

• Từ “lá xanh” qua “bông trắng” đến “nhị vàng” tức là quan sát từ ngoài vào trong rất tự nhiên, hợp lí.
• Từ “lại” được dùng rất đắt…
• Từ “chen” nói lên sự…

Câu 2. (trang 61 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Em biết gì về hình ảnh hoa sen trong những bài ca dao khác?

Hướng dẫn giải:

Hình ảnh hoa sen thường nói về vẻ đẹp của con người Việt Nam.

Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1. (trang 61 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Em hãy xác định mối quan hệ giữa các ý kiến lớn, ý kiến nhỏ của văn bản dựa vào sơ đồ sau:

Hướng dẫn giải:

- Ý kiến lớn 1: Vẻ đẹp hoa sen được miêu tả một cách khéo léo, tài tình.

• Ý kiến nhỏ 1: Khẳng định vẻ đẹp của hoa sen
• Ý kiến nhỏ 2: Miêu tả vẻ đẹp cụ thể từng bộ phận
• Ý kiến nhỏ 3: Nhấn mạnh lại vẻ đẹp của từng bộ phận, chuyển ý

- Ý kiến lớn 2: Bài học về ảnh hưởng của môi trường đến nhân cách con người.

Câu 2. (trang 62 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Chỉ ra các lí lẽ, bằng chứng được sử dụng để làm sáng tỏ cho các ý kiến.

Hướng dẫn giải:

- Lí lẽ 1: “Trong đầm gì đẹp bằng sen”; Bằng chứng: “Vì tác giả bài ca dao đã khéo léo trình bày sự khẳng định… trở thành tương đối và có tính thuyết phục”

- Lí lẽ 2: “Lá xanh, bông trắng lại chen nhị vàng”; Bằng chứng: “Từ “lá xanh”… bông hoa sen mới nở”.

- Lí lẽ 3: “Nhị vàng, bông trắng, lá xanh”. Bằng chứng: “Bài ca dao đã có sự chuyển vần và thay đổi trật tự… vẫn chảy thông, chạy mạnh”

- Lí lẽ 4: “Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”; Bằng chứng: “Và thế là “sen” hóa thành người… giữ vững nhân cách thanh cao, trong sạch”

Câu 3. (trang 62 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

  Văn bản được viết ra nhằm mục đích gì? Xác định nội dung chính của văn bản.

Hướng dẫn giải:

• Mục đích: Bàn luận vẻ đẹp của hoa sen trong bài ca dao “Trong đầm…”
• Nội dung chính: Khẳng định giá trị của bài ca dao với ý nghĩa nhân văn cao đẹp.

Câu 4. (trang 62 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Theo em, có thể thay đổi trật tự các ý kiến lớn, ý kiến nhỏ được không? Cách sắp xếp trật tự các ý kiến như vậy có tác dụng gì trong việc thực hiện mục đích của văn bản?

• Ý kiến: Không thay đổi.
• Cách sắp xếp trật tự ý kiến đã hợp lí, làm rõ vấn đề cần bàn luận.

Câu 5. (trang 62 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Những dấu hiệu nào giúp em nhận ra văn bản trên là văn bản nghị luận phân tích một tác phẩm văn học?

Hướng dẫn giải:

• Văn bản có luận điểm chính, lí lẽ và dẫn chứng thuyết phục.
• Các từ ngữ như: Trước hết, Bên cạnh đó…

Câu 6. (trang 62 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Văn bản đã giúp em hiểu thêm điều gì về bài ca dao Trong đầm gì đẹp bằng sen? Hãy viết đoạn văn (khoảng 150 đến 200 chữ) trình bày suy nghĩ của mình.

Hướng dẫn giải:

Mẫu 1

Bài viết “Hình ảnh hoa sen trong bài ca dao “Trong đầm gì đẹp bằng sen” của tác giả Hoàng Tiến Tựu đã giúp người đọc hiểu rõ hơn về bài ca dao này. Trước hết, tác giả cho rằng, bài ca dao đã miêu tả vẻ đẹp của hoa sen đầy khéo léo, tài tình. Các lí lẽ, dẫn chứng được nhà văn dẫn ra, được phân tích rất rõ ràng, chi tiết. Bài ca dao mở đầu bằng lời khẳng định trong đầm chẳng có gì đẹp bằng sen. Từng bộ phận lá xanh, bông trắng, nhị vàng - cách quan sát từ ngoài vào trong rất hợp lí. Không chỉ vậy, tác giả còn làm rõ được ý nghĩa sâu sắc mà bài ca dao muốn gửi gắm. Hoa sen sống trong môi trường bùn lầy hôi tanh, nhưng lại chẳng vướng mùi bùn mà vẫn ngát hương thơm. Cũng giống như con người sống trong môi trường xấu xa, vẫn giữ được phẩm chất trong sạch. Qua đó, bài ca dao gửi gắm bài học cho con người phải giữ gìn phẩm chất. Tóm lại, bài viết trên tuy ngắn gọn nhưng đã giúp người đọc hiểu rõ hơn về bài ca dao.

Mẫu 2

Văn bản “Hình ảnh hoa sen trong bài ca dao “Trong đầm gì đẹp bằng sen” đã giúp người đọc hiểu hơn về vẻ đẹp của bài ca dao trên. Trước hết, tác giả đã khẳng định vẻ đẹp của hoa sen được miêu tả một cách khéo léo và tinh tế. Những lí lẽ và dẫn chứng cụ thể được đưa ra đã làm sáng tỏ nhận định trên. Vẻ đẹp của hoa sen qua từng bộ phận: lá xanh, bông trắng, nhị vàng. Tiếp đến, tác giả còn cho thấy ý nghĩa sâu xa mà bài ca dao gửi gắm. Đó là bài học về ảnh hưởng của môi trường đến nhân cách con người. Hoa sen sống gần bùn lầy nhưng vẫn tỏa hương thơm ngát. Con người sống trong môi trường xấu, nhưng vẫn giữ được nhân cách cao đẹp. Có thể thấy văn bản trên đã khẳng định được giá trị của bài ca dao “Trong đầm gì đẹp bằng sen” với ý nghĩa nhân văn cao đẹp.