Soạn bài Chùm thơ hai-cư Nhật Bản - Kết nối tri thức 10 Ngữ văn lớp 10 trang 45 sách Kết nối tri thức tập 1

Thơ Hai-cư là một thể thơ truyền thống của Nhật Bản. Eballsviet.com sẽ cung cấp tài liệu Soạn văn 10: Chùm thơ hai-cư Nhật Bản.

Các bạn học sinh lớp 10 tham khảo để có thể chuẩn bị bài một cách nhanh chóng và đầy đủ. Nội dung chi tiết được đăng tải ngay sau đây.

1. Soạn bài Chùm thơ Hai-cư Nhật Bản ngắn gọn

Câu 1. Hãy nhận diện hình ảnh trung tâm ở từng bài thơ hai-cư trên và cho biết đặc điểm chung của các hình ảnh ấy.

Hướng dẫn giải: 

• Bài 1: con quạ
• Bài 2: hoa triêu nhan
• Bài 3: con ốc

=> Hình ảnh tự nhiên, nhỏ bé và bình thường

Câu 2. Xác định mối quan hệ giữa hình ảnh trung tâm trong bài thơ của Ba-sô với các yếu tố thời gian và không gian.

Hướng dẫn giải:

Hình ảnh trung tâm: con quả có mối liên hệ với không gian và thời gian: đậu trên cành khô, trong một chiều thu.

Câu 3. Bài thơ của Chi-ô được triển khai xoay quanh phát hiện nào? Theo bạn, vì sao phát hiện này lại dẫn dắt nhân vật trữ tình sang “xin nước nhà bên”?

Hướng dẫn giải:

• Bài thơ xoay quanh phát hiện về những bông hoa triều nhan
• Nhà thơ muốn nâng niu, giữ gìn nên đã sang “xin nước nhà bên”.

Câu 4. Từ những đặc điểm thường được liên hệ khi hình dung về “con ốc” và núi “Fu-ji”, hãy nhận xét về tương quan giữa hai hình ảnh này.

Hướng dẫn giải:

Hai hình ảnh đối lập nhau.

Câu 5. Khoảnh khắc được thể hiện trong bài thơ của Ba-sô có thể khơi gợi những cảm xúc gì ở người đọc?

Hướng dẫn giải:

Hình ảnh gợi vào cảnh giới u huyền và cô tịch, một thế giới hư không.

Câu 6. Từ bài thơ của Chi-ô, hãy bình luận về ý nghĩa triết lí trong cách ứng xử của con người đối với thiên nhiên mà bài thơ gợi ra.

Hướng dẫn giải:

Triết lí trong cách ứng xử của con người với thiên nhiên: yêu mến, trân trọng và bảo vệ

Câu 7. Bạn cảm nhận như thế nào về hành trình “chậm rì” của con ốc trong bài thơ của Ít-sa?

Hướng dẫn giải:

Hành trình “chậm rì” của con ốc giống như hành trình chinh phục ước mơ, hoài bão của con người. Mặc dù khó khăn nhưng chỉ cần kiên trì, nỗ lực vượt qua.

2. Soạn bài Chùm thơ hai-cư Nhật Bản chi tiết

2.1 Trước khi đọc

Bài thơ ngắn nhất mà bạn từng đọc là bài nào? Điều gì khiến nó được bạn nhớ tới?

Hướng dẫn giải:

Bài thơ ngắn nhất từng đọc là: Phò giá về kinh của Trần Quang Khải.

Chương Dương cướp giáo giặc,
Hàm Tử bắt quân thù.
Thái bình nên gắng sức,
Non nước ấy nghìn thu.

2.2 Trong khi đọc

Câu 1. Hình dung về màu sắc, không khí của khung cảnh được gợi tả trong bài thơ.

Hướng dẫn giải:

Màu sắc: màu nâu (cành khô), màu đen (con quạ), màu vàng (nắng chiều thu)

Câu 2. Ấn tượng mà hình ảnh “hoa triêu nhan” và “dây gàu” gợi cho bạn là gì?

Hướng dẫn giải:

Những bông hoa triêu nhan màu tím đang quyện vào dây gàu bên giếng.

Câu 3. Khi nhắc đến “con ốc” và “núi Fu-ji”, người ta thường nghĩ đến những đặc điểm nào của chúng?

Hướng dẫn giải:

• Con ốc: nhỏ bé, chậm chạp
• Núi Fu-ji: hùng vĩ, tráng lệ

2.3 Trả lời câu hỏi

Câu 1. Hãy nhận diện hình ảnh trung tâm ở từng bài thơ hai-cư trên và cho biết đặc điểm chung của các hình ảnh ấy.

Hướng dẫn giải:

• Bài 1: con quạ
• Bài 2: hoa triêu nhan
• Bài 3: con ốc

=> Các hình ảnh trên đều thuộc về tự nhiên, là những sự vật nhỏ bé và bình thường.

Câu 2. Xác định mối quan hệ giữa hình ảnh trung tâm trong bài thơ của Ba-sô với các yếu tố thời gian và không gian.

Hướng dẫn giải:

Hình ảnh trung tâm - con quả có mối liên hệ với không gian và thời gian: đậu trên cành khô, trong một chiều thu.

Câu 3. Bài thơ của Chi-ô được triển khai xoay quanh phát hiện nào? Theo bạn, vì sao phát hiện này lại dẫn dắt nhân vật trữ tình sang “xin nước nhà bên”?

Hướng dẫn giải:

Bài thơ của Chi-ô được triển khai xoay quanh phát hiện những bông hoa triều nhan quấn quanh sợi dây gầu bên thành giếng. Khi nhìn sự sống, cái đẹp nhà thơ muốn nâng niu, giữ gìn nên đã sang “xin nước nhà bên”

Câu 4. Từ những đặc điểm thường được liên hệ khi hình dung về “con ốc” và núi “Fu-ji”, hãy nhận xét về tương quan giữa hai hình ảnh này.

Hướng dẫn giải:

Hai hình ảnh “con ốc” và “núi Fu-ji” hoàn toàn đối lập nhau. Con ốc nhỏ bé, còn núi Fu-ji thì hùng vĩ.

Câu 5. Khoảnh khắc được thể hiện trong bài thơ của Ba-sô có thể khơi gợi những cảm xúc gì ở người đọc?

Hướng dẫn giải:

Hình ảnh con quạ cô đơn đậu trên cành cây trơ trụi giữa một chiều thu mênh mông đã đưa người đọc vào cảnh giới u huyền và cô tịch, một thế giới hư không.

Câu 6. Từ bài thơ của Chi-ô, hãy bình luận về ý nghĩa triết lí trong cách ứng xử của con người đối với thiên nhiên mà bài thơ gợi ra.

Hướng dẫn giải:

Triết lí trong cách ứng xử của con người với thiên nhiên: trân trọng, nâng niu và bảo vệ thiên nhiên.

Câu 7. Bạn cảm nhận như thế nào về hành trình “chậm rì” của con ốc trong bài thơ của Ít-sa?

Hướng dẫn giải:

Hành trình “chậm rì” của con ốc trong bài thơ của Ít-sa cũng giống như hành trình chinh phục ước mơ, hoài bão của con người. Mặc dù chúng ta phải đứng trước “một ngọn núi to lớn” - những khó khăn, thử thách nhưng vẫn kiên trì, bền bỉ như con ốc sên thì sẽ sớm ngày lên được đến đỉnh núi - đạt được thành công.

2.4 Kết nối đọc - viết

Từ việc đọc ba bài thơ trên, hãy viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày về điều bạn cảm thấy thú vị nhất ở thể thơ hai-cư.

Hướng dẫn giải:

Thơ hai-cư là thể thơ truyền thống có vị trí rất quan trọng trong nền văn học Nhật Bản. Điều đặc biệt nhất là loại thơ này khiến tôi cảm thấy ấn tượng là bài thơ hai-cư rất ngắn, trong tiếng Nhật chỉ có ba dòng. Mỗi bài thơ đều có một tứ thơ nhất định, thường chỉ ghi lại một phong cảnh với vài sự vật cụ thể, trong một thời điểm nhất định để từ đó khơi gợi cảm xúc, suy tư nào đó. Ví dụ như trong các bài thơ của Ba-sô, hình ảnh trung tâm là con quạ; trong bài thơ của Chi-ô là hoa triền nhan, còn trong thơ của Ít-sa là con ốc. Bài thơ Hai-cư thường thể hiện mối quan hệ khăng khít giữa con người và vạn vật nằm trong mối quan hệ khăng khít với một cái nhìn nhất thể hóa. Hình ảnh con quạ cô đơn đậu trên cành cây trơ trụi giữa một chiều thu mênh mông đã đưa người đọc vào cảnh giới u huyền và cô tịch, một thế giới hư không trong bài thơ của Ba-sô. Hay bài thơ của Chi-ô được triển khai xoay quanh phát hiện những bông hoa triều nhan quấn quanh sợi dây gầu bên thành giếng. Khi nhìn sự sống, cái đẹp nhà thơ muốn nâng niu, giữ gìn nên đã sang “xin nước nhà bên”. Và cả hành trình “chậm rì” của con ốc trong bài thơ của Ít-sa cũng giống như hành trình chinh phục ước mơ, hoài bão của con người. Có thể khẳng định, thơ Hai-cư là một thể thơ độc đáo của văn học Nhật Bản.