Văn mẫu lớp 10: Cảm nhận 2 câu cuối bài Câu cá mùa thu (Dàn ý + 4 Mẫu) Thu điếu của Nguyễn Khuyến

Cảm nhận 2 câu cuối bài Câu cá mùa thu của Nguyễn Khuyến mang đến gợi ý cách viết chi tiết kèm theo 4 bài văn mẫu cực hay, ấn tượng nhất. Cảm nhận 2 câu thơ cuối bài Thu điếu được viết rất hay, dễ hiểu gồm cả bài ngắn gọn và đầy đủ. Qua đó các em học sinh tham khảo, lựa chọn cách viết phù hợp với văn phong của mình.

Cảm nhận 2 câu thơ cuối bài Thu điếu người đọc không chỉ cảm nhận được một tâm thế nhàn của tác giả mà còn thấy được tấm lòng nặng những suy tư vì dân, vì nước của người thi nhân. Vậy sau đây là 4 mẫu cảm nhận 2 câu cuối bài Thu điếu hay nhất mời các bạn theo dõi. Ngoài ra các bạn xem thêm phân tích bài thơ Thu điếu.

Dàn ý cảm nhận 2 câu cuối bài Câu cá mùa thu

a) Mở bài:

- Giới thiệu ngắn gọn về tác giả Nguyễn Khuyến và bài thơ Câu cá mùa thu

- Khái quát nội dung 2 câu cuối bài : Những tâm sự thầm kín, cảm nhận sâu sắc trong cõi lòng thi nhân.

b) Thân bài:

- Khái quát nội dung của bài Thu điếu

- Dẫn dắt người đọc từ nội dung chung của tác phẩm tới nội dung riêng của 2 câu cuối bài thơ Thu điếu.

"Tựa gối ôm cần lâu chẳng được
Cá đâu đớp động dưới chân bèo"

- Hình ảnh con người xuất hiện trực tiếp với tư thế ngồi bó gối, trong trạng thái trầm tư mặc tưởng. Nhà thơ ngồi câu cá mà chẳng chú tâm đến việc câu, bởi vậy mới giật mình trước tiếng cá “đớp động dưới chân bèo”. Không gian phải yên tĩnh lắm, tâm hồn nhà thơ phải trong trẻo lắm thì mới nghe rõ âm thanh nhỏ nhẹ như vậy.

- Từ“cá đâu” là cách hỏi vừa tạo nên sự mơ hồ trong không gian vừa gợi ra sự ngỡ ngàng của lòng người. Nhà thơ dường như mất cảm giác về không gian thực tại mà chìm đắm trong không gian suy tưởng nên không thể xác định rõ hướng gây ra tiếng động mặc dù đang ngồi trong một chiếc ao rất nhỏ.

- Nhà thơ câu cá mà chẳng phải để bắt cá. Câu chỉ là cái cớ để tìm sự thư thái trong tâm hồn. Trong lúc câu, thi nhân đã thâu tóm vào lòng những vẻ đẹp tinh diệu của đường nét, màu sắc, hình khối, sự vận động tinh tế, trong sáng của cảnh vật mùa thu. Cảnh thu tuy đẹp mà buồn, buồn vì quá quạnh quẽ, vắng lặng, buồn vì người ngắm cảnh cũng đang chất chứa nỗi niềm thế sự của kẻ sĩ trước cảnh vong quốc mà thân lại nhàn nhã.

- Thu điếu nghĩa là mùa thu câu cá. Sáu câu đầu mới chỉ có cảnh vật: ao thu, chiếc thuyền câu, sóng biếc, lá vàng, tầng mây, ngõ trúc... Mãi đến phần kết mới xuất hiện người câu cá. Một tư thế nhàn: tựa gối ôm cần. Một sự đợi chờ: lâu chẳng được. Một cái chợt tỉnh khi mơ hồ nghe cá đâu đớp động dưới chân bèo. Người câu cá như đang ru hồn mình trong giấc mộng mùa thu. Người đọc nghĩ về một Lã Vọng câu cá chờ thời bên bờ sông Vị hơn mấy nghìn năm về trước. Chỉ có một tiếng cá đớp động sau tiếng lá thu đưa vèo, đó là tiếng thu của làng quê xưa. Âm thanh ấy hòa quyện với một tiếng trên không ngỗng nước nào, như đưa hồn ta về với mùa thu quê hương. Người câu cá đang sống trong một tâm trạng cô đơn và lặng lẽ buồn. Một cuộc đời thanh bạch, một tâm hồn thanh cao đáng trọng.

c) Kết bài:

- Nêu cảm nhận của em về bài thơ Câu cá mùa thu nói chung và 2 câu kết nói riêng.

Cảm nhận 2 câu thơ cuối bài Thu điếu ngắn gọn - Mẫu 1

Nhắc tới Nguyễn Khuyến người ta nhớ đến những sáng tác của ông về mùa thu. Trong đó có nhiều bài thơ viết về mùa thu bằng chữ Hán và chữ Nôm.Bài thơ “Thu vịnh” là một trong ba bài thơ Nôm nổi tiếng: Thu điếu, Thu ẩm và Thu vịnh. Chính chùm thơ về mùa thu này đã giúp Nguyễn Khuyến bước lên vị trí hàng đầu trong các nhà thơ viết về mùa thu. Những câu thơ nhẹ nhàng dễ đi vào lòng người, sẽ không ai có thể quên, khi nhắc tới thơ về mùa thu Việt Nam, Thu Điếu là một trong 3 bài thơ đặc sản của thơ văn viết về mùa thu bộc lộ một tâm thế nhàn của tác giả. Và điều này được thể hiện rất rõ qua 2 câu thơ cuối bài.

"Tựa gối ôm cần lâu chẳng được
Cá đâu đớp động dưới chân bèo"

Hình ảnh con người xuất hiện trực tiếp với tư thế bó gối, trong trạng thái trầm tư mặc tưởng. Dường như, nhà thơ ngồi câu cá mà không chú tâm đến việc đó, bởi vậy có chút giật mình trước tiếng cá "đớp động dưới chân bèo". Không gian giờ đây chắc phải yên tĩnh lắm, tâm hồn nhà thơ phải trong trẻo lắm thì mới có thể nghe hết âm thanh này. Từ "cá đâu" là cách hỏi vừa tạo nên sự mơ hồ trong không gian vừa gợi ra sự ngỡ ngàng của lòng người. Có vẻ như, nhà thơ đang mất đi cảm giác về không gian thực tại mà chìm đắm trong không gian suy tưởng, nên không thể xác định rõ hướng gây tiếng động, mặc dù đang ngồi trong một chiếc ao rất nhỏ.

Câu chỉ là cái cớ để tìm sự thư thái trong tâm hồn, bởi nhà thơ đi câu cá nhưng chẳng phải để bắt cá. Tác giả đã thâu tóm vào lòng những vẻ đẹp tinh diệu của đường nét, màu sắc, sự vận động tinh tế, trong sáng của cảnh vật mùa thu. Cảnh thu tuy đẹp mà buồn, buồn vì quá quạnh quẽ, vắng lặng, buồn vì người ngắm cảnh cũng đang chất chứa nỗi niềm thế sự của kẻ sĩ trước cảnh vong quốc mà thân lại nhàn nhã.

Thơ là sự cách điệu tâm hồn, Nguyễn Khuyến yêu thiên nhiên mùa thu, yêu cảnh sắc đồng quê với tất cả tình đồng quê nồng hậu. Ông là nhà thơ của làng cảnh Việt Nam. Đọc Thu điếu chúng ta thêm yêu quê hương, thêm yêu xóm thôn, đồng nội, đất nước. Với Nguyễn Khuyến, tả mùa thu, yêu mùa thu đẹp cũng là yêu quê hương đất nước. Nguyễn Khuyến là nhà thơ kiệt xuất đã chiếm một địa vị vẻ vang trong nền thơ ca cổ điển Việt Nam.

Cảm nhận 2 câu cuối bài Thu điếu - Mẫu 2

Nhắc đến mùa thu, thường gợi cho ta nghĩ đến vẻ đẹp dịu dàng, êm ả mà bàng bạc một nỗi sầu khắc khoải, mà man mác một nỗi niềm tha thiết. Bởi vậy, thu đi vào những trang thơ của người nghệ sĩ vừa đẹp cảnh lại vừa đẹp tình. Trong kho tàng văn thơ trung đại Việt Nam, đã nhắc đến mùa thu thì không thể không kể đến chùm thơ thu của “ông hoàng mùa thu” – Nguyễn Khuyến. Qua bức tranh “Thu điếu” (Câu cá mùa thu) , cùng đến với cái tình của Nguyễn- một bầu tâm sự nói mấy cũng không vơi, nhìn vào đâu cũng thấy thơ, cũng có thể bắt vào thơ. Điều này được thể hiện rất rõ qua hai câu thơ cuối bài.

Hai câu thơ "Tựa gối ôm cần, lâu chẳng được/Cá đâu đớp động dưới chân bèo" được trích trong bài thơ "Câu cá mùa thu" của nhà thơ Nguyễn Khuyến.

Thật vậy, hai câu thơ đã gợi lên hình ảnh của người câu cá cùng với những suy tư trong tâm tưởng của nhà thơ. Nếu như những câu thơ trên mới chỉ có cảnh vật thì đến hai câu thơ dưới, con người đã xuất hiện.

Hình tượng "Tựa gối ôm cần" cho thấy một tâm thế bó gối bất động, trầm tư, mặc tưởng, có phần nhàn nhã. Đặc sắc nhất có lẽ ở cách dùng từ "cá đâu". Lời hỏi như vậy không chỉ tạo nên được sự mơ màng của tác giả về không gian câu cá mà còn gợi ra được sự mờ ảo, yên tĩnh, buồn thương của không gian mùa thu tĩnh lặng. Nhà thơ cũng giật mình vì tiếng cá đớp động ấy. Và cái giật mình ấy dường như là sự khẳng định cho việc tâm tưởng của nhà thơ đang hoàn toàn hòa vào không gian xung quanh, chứ chẳng phải là việc câu được nhiều cá hay không.

Có lẽ, nhà thơ câu cá là để tìm được sự bình an và thư thái trong tâm hồn, để tận hưởng toàn bộ đường nét, nét đẹp, màu sắc của bức tranh thu toàn diện mà thôi. Ta thấy được, bức tranh thu đẹp mà buồn. Buồn vì quá vắng vẻ, yên tĩnh, hiu quạnh và cũng buồn vì tâm sự thế thái của kẻ sĩ thân nhàn hạ trước cảnh quốc gia suy vong lúc bấy giờ. Bên cạnh tâm thế bó gối bất động, ta cũng thấy được sự đời chợ lâu chẳng được của nhà thơ và rồi tiếng cá đớp động đưa nhà thơ trở về thực tại ấy.

Câu thơ cuối, với tiếng động duy nhất: tiếng cá đớp động. Phải chăng đó là âm thanh của cõi lòng người câu cá? Nguyễn Khuyến nói chuyện câu cá nhưng thực ra tác giả không chú ý vào việc câu cá. Nói câu cá nhưng thật ra là để đón nhận trời thu vào lòng, gửi gắm tâm sự. Cõi lòng tĩnh lặng để cảm nhận độ trong veo của nước, cảm nhận cái hơi gợn của sóng, cảm nhận độ rơi khẽ của lá. Đặc biệt cõi lòng tĩnh lặng được gợi lên sâu sắc từ một tiếng động nhỏ: tiếng cá đớp mồi. Đó là sự tĩnh lặng tuyệt đối của tâm cảnh, cõi lòng của thi nhân cũng tĩnh lặng, trong trẻo như làng quê Việt trong tiết thu.

Cảm nhận 2 câu cuối bài Câu cá mùa thu - Mẫu 3

Trong thể thơ Thất ngôn bát cú Đường luật, tác giả muốn gửi gắm tâm sự của mình chủ yếu là nằm trong hai câu kết.

Trong Đường thi yêu cầu: "Mạch kị lộ, ý kị nông; Thi tại ngôn ngoại" là thước đo giá trị của thi phẩm và tài năng của thi sĩ. Với chùm ba bài thơ về mùa thu của Nguyễn Khuyến, có lẽ hai câu kết trong bài: “Thu điếu”, tâm sự của cụ được diễn tả một cách kín đáo và hay hơn cả:

Tựa gối ôm cần lâu chẳng được
Cá đâu đớp động dưới chân bèo.

Trong cách hiểu xưa nay của nhiều người, có nhiều bài viết, nhiều giáo viên giảng dạy bài thơ này, khi phân tích 2 câu kết đều chỉ nói qua, hoặc lí giải chưa thấu đáo, chưa có sức thuyết phục.

Trong bài viết này tôi thử mạnh dạn đưa ra một cách lý giải mới, giải mã ý nghĩa hai câu kết nêu trên qua việc so sánh với một câu ca dao cổ, với cuộc đời và với phong cách của cụ Tam nguyên. Trong ca dao cổ của nước ta có câu:

Nước trong cá chẳng ăn mồi
Anh đừng câu mà nhọc, bạn đừng ngồi mà khuya.

Câu ca dao này tôi không phân tích ở góc độ tình yêu trai gái mà chỉ thuần tuý nói về việc đi câu. Một kinh nghiệm khi đi câu cá là: Nước trong (thì) cá chẳng ăn mồi, nên anh đi câu chỉ là một việc vô ích, không có kết quả.

Trong câu ca dao này, cũng như câu: Tựa gối ôm cần lâu chẳng được của bài Thu điếu đều có ý khuyên người đi câu nên ra về. Ngược lại trong câu: Cá đâu đớp động dưới chân bèo ta thấy âm thanh của tiếng cá đớp mồi là âm thanh báo hiệu cho người đi câu là có cá, cá đang đớp mồi, tức là cá đang đói, chủ ý muốn khuyên người đi câu nên ở lại.

Trong cuộc đời mình, cụ Tam nguyên đã từng diễn ra vài ba lần chuyện ra rồi về, về rồi ra. Cụ đã từng mười năm: “Tựa gối ôm cần”, cụ ra giúp đời như thế cũng có thể gọi là: “lâu” (Từ 1871 đến 1884, trong đó có ba năm về chịu tang) nhưng kết quả: “Chẳng được” bao nhiêu. Cụ đành bất lực trước cuộc đời. Năm 1884, Nguyễn Khuyến sau: “Mười năm gió bụi trở về nhà” (Hoàn gia tác) cụ trở về vườn Bùi ẩn dật mấy năm. Sau đó, vạn bất đắc dĩ cụ lại ra làm gia sư cho gia đình Hoàng Cao Khải. Cuối cùng, cụ lại trở về quê cũ nương thân, rồi trút hơi thở cuối cùng ở đó.

Ta thật sự cảm thông và chia sẻ về cái tâm sự giằng xé, nỗi trở trăn nên về hay nên ở của một kẻ sĩ sinh bất phùng thời như cụ. Trong thơ của mình, Nguyễn Khuyến vẫn thường mượn tiếng loài vật để gửi gắm tâm sự sâu kín. Đó là tiếng ngỗng trời:

Mấy chùm trước dậu hoa năm ngoái
Một tiếng trên không, ngỗng nước nào.

(Thu vịnh)

Sự thúc giục của tiếng con chim chích chòe đã làm xao động tâm hồn Nguyễn Khuyến, như thúc giục nhà thơ nên ra về hay nên ở lại:

Văng vẳng tai nghe tiếng chích chòe
Lặng đi kẻo động khách làng quê.(…)
Lại còn giục giã về hay ở
Đôi gót phong trần vẫn khoẻ khoe.

(Về hay ở)

Đó là tiếng khắc khoải: “Tiếc xuân… nhớ nước” của chim cuốc:

Năm canh máu chảy đêm hè vắng
Sáu khắc hồn tan, bóng nguyệt mờ
Có phải tiếc xuân mà đứng gọi
Hay là nhớ nước vẫn nằm mơ.

(Cuốc kêu cảm hứng)

Rõ ràng qua các âm thanh của loài vật kể trên, ta dễ nhận ra tâm sự của nhà thơ hơn là tiếng cá đớp động dưới chân bèo trong bài thơ Thu điếu. Tiếng cá đớp mồi ở đây không chỉ là một tiếng thu dân giã, thân quen của làng quê, gợi cho ta một hoài niệm đẹp về đất nước, quê hương mà đằng sau âm thanh đó là cả một nỗi niềm sâu kín, khó tả của nhà thơ. Âm thanh này ít có giá trị miêu tả, mà chủ yếu là sự giãi bày kín đáo tâm sự sâu lắng của nhà thơ, đó là: Yêu nước, thương nhà nhưng bất lực trước thời cuộc. Tiếng cá đớp mồi phải chăng là tiếng gọi của cuộc đời thúc giục cụ Tam nguyên Yên Đổ ra giúp dân, giúp nước.

Hai câu kết của bài thơ Thu điếu, qua hình ảnh người câu cá, qua âm thanh của tiếng cá đớp mồi, ta thấy được tâm sự sâu kín của nhà thơ Nguyễn Khuyến; thấy được sự bất lực của một vị quan triều Nguyễn trước cuộc đời ngang trái; thấy được tấm lòng yêu nước thương dân, cũng như nỗi niềm day dứt, giằng xé trước cái đạo xuất thời - xử thế của một kẻ sĩ.

Cảm nhận 2 câu cuối bài Câu cá mùa thu - Mẫu 4

Câu cá mùa thu là bức tranh thu tuyệt đẹp của vùng nông thôn Bắc Bộ, đây cũng một trong ba bài thơ thu nổi tiếng của nhà thơ Nguyễn Khuyến. Đánh giá về bài thơ, Xuân Diệu từng khẳng định Câu cá mùa thu là "điển hình hơn cả cho thơ ca về mùa thu ở Việt Nam". Bài thơ không chỉ mở ra bức tranh mùa thu bình dị, tươi sáng nơi thôn dã mà còn bộc lộ những tâm sự thầm kín trong tâm hồn người thi nhân, điều này được thể hiện tập trung trong hai câu thơ cuối của bài.

Ở những câu thơ đầu, nhà thơ Nguyễn Khuyến đã mang đến cho chúng ta những cảm nhận chân thực về cảnh sắc và không gian của mùa thu vùng chiêm trũng Bắc Bộ. Đằng sau bức tranh thu, tâm tình thầm kín của người thi nhân cũng dần được hé mở:

"Tựa gối ôm cần lâu chẳng được
Cá đâu đớp động dưới chân bèo"

Sự xuất hiện của con người trong hai câu thơ cuối đã góp phần hoàn thiện bức tranh mùa thu. Sự hòa hợp giữa thiên nhiên - con người, giữa cảnh- và tình không chỉ tạo nên sự hài hòa, thống nhất mà còn tạo nên sức hấp dẫn đặc biệt cho bài thơ. Hình ảnh con người xuất hiện trong tư thế "tựa gối ôm cần" đầy trầm mặc, suy tư. Nhà thơ ngồi câu cá nhưng dường như không chuyên tâm đến công việc mình đang làm mà đang thả mình theo dòng suy nghĩ nào đó, vì vậy tiếng cá "đớp động dưới chân bèo" dù nhẹ nhàng nhưng vẫn khiến nhà thơ giật mình.

Câu hỏi "cá đâu" vừa gợi ra sự bất ngờ của tình huống vừa gợi ra sự ngỡ ngàng, mơ hồ của lòng người. Dù đắm chìm trong dòng suy tư nhưng nhà thơ vẫn rất tinh tế, nhạy cảm khi phát hiện âm thanh khẽ khàng xung quanh. Bởi tiếng cá đớp mồi rất khẽ, rất nhẹ, phải thực sự nhạy cảm và yên tĩnh trong tâm hồn thì nhà thơ mới có thể lắng nghe được. Nghệ thuật lấy động tả tĩnh, tả cảnh ngụ tình được sử dụng trong hai câu thơ cuối. Cái động của con cá "đớp động" không "phá tan" được cái tĩnh lặng của không gian mà ngược cái những chuyển động khẽ khàng càng tô đậm thêm cái vắng lặng của không gian, sự tịch mịch, trống vắng trong tâm hồn con người.

Hai câu thơ cuối gợi ra hình ảnh con người trong công việc câu cá. Thế nhưng dường như nhà thơ không tập trung việc đi câu mà như một cái cỡ để tìm thấy sự thư thái trong tâm hồn. Nhà thơ thả hồn vào cảnh vật để phát hiện ra những vẻ đẹp tinh tế của cảnh vật mùa thu cả về đường nét, âm thanh, chuyển động. Cảnh thu đẹp nhưng buồn, lòng người tĩnh lặng nhưng lại chất chứa những suy tư, những nỗi niềm về thời thế, cuộc đời.

Câu cá mùa thu không chỉ dựng lên bức tranh mùa thu tươi sáng, bình dị của vùng nông thôn Bắc Bộ là còn thể hiện được tình thu, hồn thu đậm nét. Bài thơ khơi dậy những cảm xúc thân thuộc, gần gũi bên trong mỗi con người về làng quê. Đặc biệt qua những câu thơ cuối, người đọc còn cảm nhận được tấm lòng nặng những suy tư vì dân, vì nước của người thi nhân.